Llonxanu Oeste

Vieyu Oeste, Antiguu Oeste, Selvaxe Oeste, Alloñáu Oeste o la Frontera (n'inglés Old West, Wild West, Far West o The Frontier) son los términos con que se denomina popularmente a los fechos históricos (colos sos personaxes protagonistes) que tuvieron llugar nel sieglu XIX mientres la espansión de la frontera de los Estaos Xuníos d'América escontra la mariña del océanu Pacíficu.^[1][2] Anque la colonización del territoriu empezó nel sieglu XVI cola llegada de los europeos, l'oxetivu d'algamar la mariña oeste debióse principalmente a la iniciativa gubernamental del presidente Thomas Jefferson, tres la Compra de Luisiana en 1803. La espansión de la frontera foi considerada como una busca d'oportunidaes y progresu.

Esta incesante y enllargada migración de persones escontra l'oeste movió cultures ancestrales y primió a minoríes étniques d'amerindios. En contraste, el periodu amenó importantes meyores na industria, les comunicaciones y l'agricultura, a mariña en munchos casos d'una intensa esplotación de los recursos humanu y natural.

Estos eventos históricos, orixe d'un mitu nacional nos Estaos Xuníos (conocíu como «Mitu de la Frontera»), fueron recreaos por diversu manifestaciones del arte, arrexuntaes sol xéneru western.^[1][2] Esti xéneru narra hestories de cowboys, pioneros, «nobles» amerindios, gambusinos, empresarios, etc.; hestories de xentes de variada condición qu'entamaron l'aventura del oeste cola esperanza d'algamar l'ésitu personal, pero qu'acabaron, non poques vegaes, enfrentaes a la xusticia o a la fatalidá del destín. Los estudios actuales consideren que detrás d'esta mitificación escuéndese una realidá más complexa, polo que se tiende a replantegar el papel de tolos actores que participaron naquella coxuntura social, económica y cultural que foi la frontera d'Estaos Xuníos nel sieglu XIX.

1. ↑ ^{1,0 1,1} Mark Twain: Roughing it. 1872
2. ↑ ^{2,0 2,1} Clark, Jr.; Kett; Salisbury; Sitkoff; Wołoch: La visión duradera: una historia del pueblu d'Estaos Xuníos (páx. 536). Boston/Nueva York: Houghton Mifflin; Boyer (quinta edición), 2004.